Uwaga! Poniżej przedstawione są najbardziej podstawowe informacje dotyczące historii Fiata 125p. Po więcej zapraszam na blog i na piotrwiewiora@fiat125p.pl
- 22 grudnia - podpisanie umowy między Fiatem i Motoimportem o licencji na produkcję modelu nazwanego roboczo "1315". Miał być to Fiat 1500C. Przy szampanie: z lewej dyrektor POLMO Tadeusz Wrzaszczyk, z prawej dyrektor Fiat Auto Armando Fiorelli (organizator produkcji Fiata w Polsce w okresie międzywojennym):
- kwiecień - aneks do umowy licencyjnej zmieniający model z wersji 1500C na specjalnie dla Polski stworzoną hybrydę: Fiat 125p odziedziczył płytę nośną z modelu 1500C produkowanego w latach 1964-1968. Polski Fiat po poprzedniku 125-ki dostał również cały układ napędowy (zastosowano jedynie nową prądnicę prądu zmiennego) i jezdny oraz deskę rozdzielczą. Hamulce pochodziły z nowszego modelu. Drzwi z podstawowej wersji modelu 124. Elementami przynależącymi tylko do modelu 125p okazały się maska przednia i klapa bagażnika, zderzaki, przednia atrapa (lampy z 1300/1500) i błotnik tylny (wlew paliwa po lewej stronie - przejęty po 1300/1500. Fiat 125 miał wlew z prawej strony). Ciekawy jest egzemplarz poniżej:
Jest to przedprodukcyjny prototyp. Dach pochodzi z modelu 124 (ostatecznie znalazły się tam wloty powietrza jak w modelu 125), dekle z modelu 125 (w seryjnej produkcji montowano wzór z 1300/1500, moim zdaniem dużo ładniejszy), klosze kierunkowskazów są białe (jak w 125) oraz brak znaczka "licencja fiat".
- 22 kwietnia - rusza produkcja Fiata 125 we Włoszech. Twórcą nadwozia wszechczasów był Dante Giacosa, człowiek, który stworzył wszystkie fiaty, których sukcesy w latach 50. i 60. trzymają tę markę do dziś. A były to między innymi: 500, 600 i Multipla, 128, 1300/1500, 2100, 2300, 126 i 127.
- 28 listopada - pierwszy fiat 125p 1300 (60KM). To oficjalna data rozpoczęcia produkcji, jednak pierwsze 100 gotowych egzemplarzy przyjechało z Włoch, wśród nich najstarszy muzealny fiat z numerem 00028.
- styczeń - pierwszy zmontowany w FSO fiat 125p. Fiaty trafiają do sprzedaży w marcu.Była to największa inwestycja pięciolecia 1965-1970, koszt wyniósł 2,76 mld zł i 32,45 mln dolarów.
- eksport do NRD, Węgier, Czechosłowacji, montaż Zastavy 125pZ w Jugosławii. Z zakładami Crvena Zastava łączyła FSO wieloletnia umowa kooperacyjna, w ramach której dostarczano sobie podzespoły i całe samochody, przemianowane tam na model Zastava (Fiat) 125PZ
- 20 maja - tysięczny fiat:
- październik/listopad - szersze boczne wloty powietrza:
- 29 października - pięciotysięczny polski fiat 125p
- listopad/grudzień - rozpoczęcie produkcji tapicerki foteli w Polsce (elementy zszywane w przeciwieństwie do włoskich - zgrzewanych).
- początek roku - wprowadzenie osłon miski olejowej i tylnych tarcz hamulcowych
- wiosna - polskie bloki silnika
- lato - pierwsze fiaty 125p z silnikiem 1500 (70KM)
- W tym roku pojawiają się na tylnej szybie naklejki "HAMULCE TARCZOWE ZE WSPOMAGANIEM". Nie wiem, jak długo je stosowano, ale raczej nie dłużej niż rok.
- eksport do Austrii, Holandii, Finlandii, Francji, Libanu
- początek roku - w wersjach krajowych montowane są chlapacze pod tylnym błotnikiem
- 1 października - produkcja 125p w systemie dwuzmianowym
- 15 października - pięćdziesięciotysięczny samochód
- podróż po zmianach we wnętrzu zaczynamy tutaj, kwiecień 1971. Teoretycznie w produkcji było osiem kolorów tapicerki i kilka kolorów wykładziny. W praktyce nie spotyka się wszystkich:
- na MTP kombi, prototyp pick-up, wersje eksportowe RFN, Francja:
- czerwiec - prototyp samochodu sportowego autorstwa Zbigniewa Wattsona:
- wrzesień - pierwsze samochody z dźwignią zmiany biegów w podłodze, zaślepka w kolumnie kierownicy, półka na tunelu, przez pewien czas wyłożona drewnianą okleiną. Starszy typ (biegi w kierownicy) produkowany równolegle do czerwca 1972 roku:
- styczeń - pierwsze miejsce w Rallye Monte Carlo w klasie 1600
- złoty medal w Rajdzie Olimpijskim
- marzec - przeniesienie numeru nadwozia z prawego nadkola (D) na ścianę grodziową (B):
- wiosna - zamknięty układ chłodzenia, dwuobwodowe hamulce. Pod maską łatwo je poznać po długiej pompie hamulcowej i zbiorniku wyrównawczym umieszczonym przy zbiorniku spryskiwacza:
- październik - półmilionowy samochód z FSO (fiat 125p)
- prototypy pick-up
- eksport w systemie CKD: Malezja, Irlandia, Cypr
- dwie nowe tapicerki foteli łączące tkaninę skóropodobną i sukno. Kolory: czarno-szary i brązowy.
- Fiat 125p z odsuwanym dachem. Opcja ta zniknęła gdzieś przed 1975 rokiem
- makieta zmodernizowanego nadwozia (dzięki Bogu pozostało makietą, wyglądało to jak połączenie Łady z Wołgą a nie jak duży fiat)
- montownia w Kolumbii i Egipcie
- sanitarka autorstwa Mariana Koraba, pick-up (400kg) autorstwa Jana Politowskiego i Czesława Piechura
- ok. maja - MR73 - klamki kasetowe, krata wlotu powietrza z plastiku, usunięcie lusterek z daszków przeciwsłonecznych i lampki znad lusterka, nowe mocowanie tylnych amortyzatorów, tylne zawieszenie z drążkami reakcyjnymi, dwupiórowe resory, stopniowe ograniczniki drzwi. W części produkcji pojawiają się długie podłokietniki przednie, ale krótkie spotykane są nawet w egzemplarzach z połowy 1974 roku:Nie warto jednak być bezkrytycznym wobec zależności między klamkami i przednią kratą:
- czerwiec - na MTP wersja angielska z nową deską rozdzielczą MR75:
- od 15 do 30 czerwca - pobicie trzech rekordów świata:
- Polski Fiat 125p Finn Special, rok 1973, pojemność 1500, felgi GB, lusterka Vitaloni, jasne pasy dla ciemnych lakierów, ciemne pasy dla jasnych, obrotomierz, skórzana kierownica, halogeny Hella:
- ponad 100 tys. aut rocznie
- styczeń - MR74 - czarna deska rozdzielcza, prędkościomierz wyskalowany do 180km/h,nowa łamana kolumna kierownicza, koło kierownicy bez ringu, stacyjka po prawej stronie, elektryczny spryskiwacz szyby, nowa konstrukcja foteli umożliwiająca montaż zagłówków, daszek przeciwsłoneczny kierowcy bez lusterka, daszek przeciwsłoneczny pasażera z kieszonką zamiast lusterka, usunięcie lampki znad lusterka wstecznego, jako opcjonalne wyposażenie pojawia się lusterko wsteczne bezpieczne, regulator pracy wycieraczek, tylna szyba ogrzewana:
- luty - w wyniku połączenia Działu Głównego Konstruktora i Ośrodka Sportu Samochodowego powstaje Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Samochodów Osobowych z siedzibą w warszawskiej Falenicy. To tam rodziły sie sportowe wersje fiatów i projekty wersji i zmian.
- marzec - w fiatach z krótkimi podłokietnikami znikają metalizowane podkładki pod nimi (w wersji z długimi podłokietnikami nie było ich od początku)
- wersja luksusowa za dolary wyposażona m.in. w 3-rzędową nagrzewnicę, importowane opony, halogeny i metalizowany lakier (kolory: zółto-brazowy, wiśniowy lub niebieski):
- na MTP wersja szwedzka z wycieraczkami na reflektorach i spryskiwaczami w kłach zderzaków:
- kwiecień - czerwiec - w okresie tym podłokietniki przednie miały popielniczkę, tzn. były identyczne z tylnymi:
- 20 maja - trzystutysięczny duży fiat
- Akropolis i Monte Carlo,w których czarny pasek z boku miał 60mm, obwódka 5mm. W środku obrotomierz i sportowa kierownica. Zawieszenie obniżone,felgi aluminiowe (najczęściej włoskie model GB, widoczne na zdjęciach) o rozmiarze 6J13 z ogumieniem 185/70R13. Silnik od 132p: MC - 1600 98KM, Akropolis - 1800 105KM. Każdy egzemplarz przygotowywano osobno, więc mogą się one różnić modelem felg, lusterek. Folder reklamowy z dokładnymi danymi technicznymi w dziale PROSPEKTY. Powstawały również MR-y 75 w wersji MC i Akropolis. Oprócz tradycyjnych ciemnogranatowych pasów po bokach auto miało dach w tym samym kolorze. Wersja Acropolis kosztowała 3600 dolarów, Monte Carlo powinno być o około 200 dolarów tańsze. Przypominam, że zwykły duży fiat kosztował w tym czasie 2000 dolarów a fiat 132 3000 dolarów.Na ostatnim zdjęciu egzemplarz akropolisa, który całkiem niedawno jeździł jeszcze po wybrzeżu Chorwacji. Nie przetrwał w oryginalnym malowaniu, pozostały felgi, sportowa kierownica i oczywiście silnik.
- jamniki (7 kabrioletów i około 70 limuzyn) opracowane przez Zbigniewa Wattsona, Stanisława Łukaszewicza i Czesława Piechura. Limuzyny powstawały także w 1975, 1976 i 1977 roku:
- 22 lipca - kabriolet z Jaroszewiczem i Wrzaszczykiem na pokładzie przejeżdża na otwarciu Trasy Łazienkowskiej w Warszawie, przez cały dzień wozi także zwykłych turystów:
- 2 września - otwarcie wystawy "Warszawa XXX" a na niej prototyp kabrioletu i coupe. Kabriolet, wykorzystujący na przykład tylne lampy od Łady, został zaprojektowany przez Stanisława Więcławskiego. Budowanie coupe z silnikiem od zastavy prowadził zespół Mirosława Górskiego: projekt nadwozia autorstwa Zbigniewa Wattsona, konstrukcją zajął się Sławomir Murawski:
- montownia w Tajlandii i Indonezji
- styczeń - zmiana mocowania akumulatora na stosowane w MR75
- luty - zmiana miejsca mocowania silniczka spryskiwacza
- 16 marca - rozpoczyna się produkcja MR75 - największe wydarzenie w historii zmian Fiata 125p. Od listopada 1974 w ramach serii szkoleniowej wykonano około 500 nadwozi MR75, głównie w wersjach angielskiej i francuskiej, równolegle produkowano MR74.
- francuska wersja eksportowa MR 75 nazwana została Polski Fiat 125pX. Wersje francuskie charakteryzował wzmonione silniki 115C.076/56 i 116C.076/56 w wersjach oznaczanych w poprzednich latach jako Super. Silnik 116C.076/56 w MR75 stał się podstawowym silnikiem 1.3:
- czerwiec - produkcja seryjna pick-up:
- wrzesień - nowy pas przedni - dodatkowe dwa wloty powietrza:
- jesień - usunięcie włącznika oświetlenia wskaźników (środkowego):
- listopad - wprowadzenie wycieraczki tylnej ze spryskiwaczem w kombi, początkowo tylko w wersjach skandynawskich, do karetek wycieraczka trafiła na początku lat 80.
- Na początku roku 1976 oferta FSO wzbogaciła się o usportowioną wersję Fiata - model 125p 1500 Sport sprzedawany oczywiście w eksporcie wewnętrznym. Najważniejsze cechy:
- silnik 115 C.076/56 z polerowaną pokrywą zaworów i kadłubem w żółtym kolorze. Moc - 82KM przy 5200obr./min.
- świece Champion, opony Dunlop 175SRx13, olej Castrol GTX
- gaźnik WEBER 34 DCHD - 19
- felgi z lekkiego stopu 5,5J , model Grand Prix, na kapslu na czerwonym tle napis POLSKI FIAT; sportowa kierownica z takim samym znaczkiem; lusterka na błotnikach, halogeny.
Taką właśnie wersją w kolorze sahara L58 jeździł redaktor Maj w serialu "Życie na gorąco". Folder reklamowy w dziale PROSPEKTY - Wyścigowy Polski Fiat 125p GTI z 16-zaworowym silnikiem o pojemności 1840ccm i mocy 145kW (Fiat 124 Abarth),z pięciostopniową skrzynią biegów. Tarcze hamulcowe były wentylowane, obniżono zawieszenie i dokonano modyfikacji nadwozia. Przy masie 850 kg auto rozwijało prędkość maksymalną 210-240 km/h. Koła z oponami 235/60R13. Wyglądał moim zdaniem bardzo dobrze.
- luty - 500 000 fiatów 125p. Przy młotku sam Gianni Agnelli:
- maj - MR76 - usunięcie podłokietnika tylnej kanapy i obrotowych szybek bocznych. Nową konstrukcję tylnego oparcia, w sumie zubożenia, argumentowano oszczędnościami: 0,325 kg drutu na samochód, 0,8 kg blachy, 0,4 m2 skaju i 0,2 kg pianki poliuretanowej; oraz wygodą dla środkowego pasażera. Zlikwidowanie fletnerki motywowano łatwością, z jaką dzieki niej można się było włamać do samochodu (co jest prawdą). Nowy hamulec ręczny i serwo hamulcowe, w ofercie pojawia się polski, "kwadratrowy" tylny most
- 8 listopada - milionowy samochód z FSO (brązowy fiat):
- grudzień - nowy wzór przycisku klaksonu:
- W 1977 roku Włodzimierz Soporek, Jacek Bartoś, Lech Walaszek skonstruowali fiata 125p z sześciocylindrowym silnikiem widlastym z fiata 130, którego rozbił kierowca Jerzego Bieleckiego, dyrektora FSO. Przy pojemności 3238 ccm osiągano 125kW. Zmodernizowano też wersję GTI sprzed roku, dając nowe zawieszenie Uniball, obniżając i poprawiając stateczność. Zastosowano nowe malowanie nadwozia,charakterystyczne dla sportowych 125p z lat 1977-1978. Oba te potwory poniżej
- karawan na wydłużonym kombi:
- styczeń - nowy przedni znak fabryczny zawierający nowe logo FSO autorstwa Zbigniewa Wattsona, zwiększony prześwit, w komorze silnika wszystkie przekaźniki po prawej stronie:
- wersja luksusowa wyposażona w prostokątne reflektory produkcji NRD, halogeny zelmot. Wersja powstawała w latach 1977-1978. Tutaj na MTP:
- ok. września - delikatna zmiana w tapicerce siedzeń, mniej przeszyć wzdłuż siedzisk i oparć np. na fotelach przednich 6 zamiast 8. Znaczek przedni w czarnej plastikowej ramce:
- prototypy: ogar1500, pick-up campingowy, (1976-1978) berlina i pick-up w wersji amerykańskiej.
Amerykański projekt prowadził Mirosław Górski. Trzeba było dużo zmieniać ze względu na restrykcyjne już wtedy normy bezpieczeństwa w Stanach Zjednoczonych. Niestety, ani prototypów ani nawet zdjęć nikt dzisiaj nie uświadzczy.
Ogar: nadwozie z laminatu autorstwa Cezarego Nawrota, podzespoły Fiata 125p i 132, nadwozie projektował zespół Jana Politowskiego:
- Wariacja w jednym egzemplarzu - GTJ z silnikiem 2.0 o mocy 112KM. Na ostatniej fotografii wersja ze zderzakiem przednim i lusterkami.
- ok. połowy roku - nowy węższy układ znaczków na tylnym pasie przystosowany do nowych tablic rejestracyjnych.
- wrzesień - koło kierownicy z Poloneza, usunięcie oświetlenia komory silnika, usunięcie zamka z tylnej klapy na rzecz dźwigienki obok siedzenia kierowcy:
- prototyp karawanu z napędem elektrycznym
- sierpień - odblaski zamiast lampek w drzwiach, brak kieszeni w drzwiach przednich, nowy pas przedni (brak szczebelków).
- prototypy samochodu 4x4 (wykorzystano elementy Łady Niwa):
- pick-up o ładowności zwiększonej do 550kg dzięki modyfikacjom zawieszenia, tylnego mostu i skrzyni biegów, wzmocnione osłony nadkoli:
- kwiecień - czarne wywietrzniki w tylnych słupkach, czarne plastikowe listwy progowe wewnętrzne, rezygnacja ze szklanego filtru paliwa mocowanego do nadwozia na rzecz plastikowego, zmiana metalizowanych spryskiwaczy przedniej szyby na czarne:
- październik - w eksporcie wewnętrznym pojawia się zamiast dopłat za wyposażenie dodatkowe przy odbiorze, wcześniejszy wybór spośród trzech wersji wyposażenia: popularnej (krótkie podłokietniki, brak zapalniczki, brak kołpaków kół, brak półki po lewej stronie pod tablicą rozdzielczą, brak lampki bagażnika , brak zagłówków, progi malowane na czarno, brak popielniczek z tyłu), standard (to, czego w podstawowej wersji "brak", obrotomierz, listwy boczne), luksusowa (silnik 82KM, bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa, ogrzewanie tylnej szyby, halogenowe lampy przeciwmgłowe, przednie siedzenia z poloneza z sukna, radio skald + antena radiowa, nadkola kół przednich, opony uni-royal, ramiona i pióra wycieraczek - czarny chrom,znaczek "lux")
- koniec roku - usunięcie listw progowych, czarne (zamiast srebrnych) ramki kloszy lamp przednich na rynek krajowy. Metalizowane ramki w eksporcie do 1989 roku:
- maj - popielniczka przednia z Poloneza
- czerwiec - zmiana nazwy handlowej w Wielkiej Brytanii. Znaczek "Polski Fiat" zastępuje "FSO Cars", nowa nazwa modelu to FSO 1300 i FSO 1500. Od 1983 roku obowiązuje okrągłe logo FSO takie jak w Polsce.
- ok. września - nowe zagłówki zunifikowane z Polonezem
- pick-up wydłużony, dodatkowe 20cm długości przestrzeni ładunkowej, wersja "krótka" pozostała w produkcji conajmniej do 1983 roku:
- zmodyfikowane wersje wyposażenia: popular II; standard; luksusowa
- pierwszy kwartał - z tylnej klapy zniknęło zagłębienie po zamku, nowe boczne wyloty powietrza na desce rozdzielczej (klapki). Poniżej wersja zubożona/popularna z tego okresu z nazwą z roku '83:
- 1 stycznia - nowy znak fabryczny (logo FSO), nowa szata oznaczeń firmowych.Zmiana nazwy na FSO 125p (FSO 1300/1500). Jednocześnie w eksporcie wewnętrznym fiat przybrał nazwę FSO Berlina:
- kwiecień - przy okazji zmian uregulowano wersje wyposażenia:
FSO 125p 1.3C,1.5C - wewnętrzne korbki i klamki drzwi z poloneza, zagłówki, brak listw bocznych i chromków na ramkach drzwi, boczne kierunkowskazy, małe czarne kołpaki zamiast metalowych, przednie podłokietniki małe. Z lewej strony wersja przedprodukcyjna z czarnymi ramkami drzwi i nakładkami na piastę zamiast dekielków. Nakładki stosowano do sierpnia:FSO 125p 1.3L,1.5L - C + obrotomierz, ogrzewanie tylnej szyby, zapalniczka, lampa oświetlenia bagażnika oraz wnętrza, uchwyty dla pasażerów, czasowy regulator pracy wycieraczek, boczne nakładki przednich foteli, boczne listwy i chromki ramek drzwi, duże podłokietniki z przodu, jedna pozioma listwa metalowa na boczkach drzwi, popielniczki z tyłu. Z lewej strony wersja przedprodukcyjna, metalizowane lampy z przodu i lusterko kierowcy. W praktyce stosowane w eksporcie: - W 1983 roku w ramach Rajdowych Samochodowych Mistrzostw Polski ufundowano Puchar FSO (od 1985 roku nazwa to klasa A-14). Dla jej potrzeb Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Fabryki Samochodów Osobowych zbudował w latach 1983-1985 15 sztuk samochodu FSO 1500A, które sprzedawano zawodnikom rekomendowanym przez PZMot. Auta te miały silnik rozwiercony do pojemności 1600, moc ok. 75kW(100KM),pięciobiegową skrzynię biegów, szerokie obręcze kół (najczęściej stalowe), szczątkową klatkę bezpieczeństwa, fotele kubełkowe Fusina, pasy Klippan. W silniku instalowano sportowe wałki rozrządu, udoskonalano głowice i kolektory, przerabiano seryjne gaźniki. Od 1984 roku montowano kłową skrzynię biegów Colotti i szperę tylnego mostu.Z zewnątrz rajdówki fabryczne miały sportowe malowanie nadwozia, różne dla kolejnych roczników, wlew paliwa przy tylnym słupku (zbiornik paliwa przeniesiony do bagażnika) oraz (najczęściej) zamontowane czarne zderzaki z laminatu i biały pas na przedniej szybie z logiem fabryki.
- pojawiają się materiałowe tapicerki siedzeń (do 1987 roku rzadkość):
- ok. marca - MR84 - opcjonalnie silnik poloneza w wersjach krajowych 1.5MC, 1.5ML i 1.5MS (wzmocniony - 82KM)(na Zachodzie dostępny od IV kwartału 1983, także w wersji 1.3ML w Grecji i Wielkiej Brytanii), w standardzie zestaw pedałów z Poloneza (podwieszane), skrzynia biegów z poloneza (nowy tunel środkowy), małogabarytowe przekaźniki z Poloneza:
- ok. marca - chromki na ramkach drzwi i listwy boczne w standardzie; nowe boczki drzwi: brak metalowych listw, z przodu małe podłokietniki we wszystkich wersjach (długie tylko dla karetek pogotowia), z tyłu popielniczki z poloneza we wszystkich wersjach, w każdej wersji uchwyty dla pasażerów i regulator pracy wycieraczek, jedna lampa oswietlenia wnętrza w podsufitce:
- ok. września - lampa przeciwmgielna i przystosowany do niej pas tylny z nowymi zaślepkami na krawędzi klapy, nowa konsolka sterowania ogrzewaniem:
- później w tym samym roku - nowy wzór chlapaczy oraz zmiana we wzorze foteli, zdjęcie poniżej przedstawia wersje przejściową, docelowe było wgłębienie w siedzisku, widoczne na zdjęciach wnętrza z następnych lat:
- wycofanie wersji podstawowej (C) z oferty eksportu wewnętrznego
- styczeń - w sprzedaży FSO 125p 1.3ME,1.5ME - premiera na MTP w 1985 - wersja ekonomiczna z elektronicznym zapłonem - w praktyce zastąpiła ona wersję ML i MS:
- maj - nowa pokrywa filtra powietrza i nowy zbiornik płynu hamulcowego:
- FSO 125p 1.6D z silnikiem VW - kilkaset sztuk przeznaczonych do eksportu wewnętrznego w cenie 4500 dolarów:
- luty - czarne ramki szyby przedniej i tylnej, czarne listwy boczne, skóropodobna osłona dźwigni zmiany biegów zamiast gumowej:
- czerwiec - nowy przedni znak fabryczny autorstwa Tytusa Walczaka:
, nowy zestaw wskaźników (okrągłe zegary), w wersjach gorzej wyposażonych zamiast obrotomierza zaślepka z napisem FSO; czarne (wcześniej w połowie czerwone z lampką) przyciski na konsoli środkowej: - wycofanie ze sprzedaży w Polsce wersji z silnikiem 115C (1.5C, 1.5L)
- rzadko spotykana materiałowa tapicerka w kolorze brązowym:
- pojawia się trzeci wzór materiałowej tapicerki, przez Fabrykę nazwany "diagonalnym", w kolorach szarym i brązowym:
- 11 lutego - wstrzymanie produkcji samochodów w FSO do końca marca z powodu problemów ze sprzedażą
- 29 czerwca - ostatni fiat zjeżdża z taśm fabryki(1 445 699). Ostatnia seria samochodów miała materiałową podsufitkę stosowaną dotąd w wersjach eksportowych.
- pojawiają się materiałowe tapicerki siedzeń (do 1987 roku rzadkość):